Search
Close this search box.
Search
Close this search box.

Μάνη: Πλήρης ταξιδιωτικός οδηγός για διακοπές στη Μάνη

Ανακαλύψτε την Μάνη μέσα από τους οικισμούς της, τα αξιοθέατά της, τις παραλίες της, την κουζίνα της....
Μάνη: Πλήρης ταξιδιωτικός οδηγός για διακοπές στη Μάνη

Μάνη: άγρια, ανυπότακτη, μαγευτική

«Κι’ η Μάνη η ανυπόταχτη, τεντώνει το ρουθούνι / σαν το καθάριο άλογο να μυρισθεί τ’ αγέρι» (Αριστοτέλης Βαλαωρίτης)

Η Μάνη είναι η μεσαία χερσόνησος της νότιας Πελοποννήσου, με έκταση 1.800 τετραγωνικά χιλιόμετρα, και καταλήγει στο ακρωτήριο Ταίναρο. Χωρίζεται στη δυτική ή Μεσσηνιακή ή Αποσκιερή Μάνη που βρέχεται από τον Μεσσηνιακό κόλπο και στην ανατολική ή Λακωνική ή Προσηλιακή Μάνη που βρέχεται από τον Λακωνικό κόλπο. Τοπίο τραχύ και άνυδρο αλλά επιβλητικό, γεμάτο πέτρα που έχει σμιλευτεί από το χρόνο και τους ανθρώπους, ο μικρόκοσμος της Μάνης ενέπνεε για αιώνες ένα ισχυρότατο αίσθημα αυτονομίας στους κατοίκους της.

Εδώ οι καλοί οι χάρτες: Μάνη Πελοποννήσου (πηγή: wikipedia)
Εδώ οι καλοί οι χάρτες: Μάνη Πελοποννήσου (πηγή: wikipedia)

Ένα από τα βασικότερα θέλγητρα της Μάνης είναι αναμφίβολα η μακραίωνη και πολυκύμαντη ιστορία της που μας έχει κληροδοτήσει αξιοθέατα απαράμιλλης γοητείας. Οι αριθμοί από μόνοι τους είναι εντυπωσιακοί: έχουν καταγραφεί συνολικά κάπου 800 πύργοι, 96 παραδοσιακοί οικισμοί, 1.000 βυζαντινές εκκλησίες και εκατοντάδες μικρά και μεγάλα σπήλαια-καταφύγια! Αξίζει, λοιπόν, να επιχειρήσουμε μια περιήγηση σε ορισμένους εμβληματικούς τόπους της Μάνης που επιβάλλεται να επισκεφθεί κάθε ταξιδιώτης που σέβεται τον εαυτό του!

Γύρος της Μάνης: οικισμοί και αξιοθέατα

Η πρώτη στάση που θα πρέπει οπωσδήποτε να κάνετε, ταξιδεύοντας με αφετηρία την Καλαμάτα είναι η Καρδαμύλη, ο σημαντικότερος οικισμός της μεσσηνιακής Μάνης. Είναι ένα γραφικό χωριό με σπουδαία ιστορία που αποτελείται από την παλιά και τη νέα Καρδαμύλη.

Πανοραμική άποψη της Καρδαμύλης Μεσσηνίας
Πανοραμική άποψη της Καρδαμύλης Μεσσηνίας

Στην παλιά πόλη ξεχωρίζουν οι μανιάτικοι πύργοι και ειδικά ο πύργος του Μούρτζινου ή Τρουπάκη, ένα επιβλητικό αμυντικό συγκρότημα και αρχοντικό μιας από τις ισχυρότερες οικογένειες της Μάνης που σήμερα στεγάζει ένα ενδιαφέρον μουσείο.

Πύργος του Μούρτζινου

Μια επίσκεψη και στο κοντινό κάστρο της Ζαρνάτας, ένα από τα τέσσερα μεγαλύτερα κάστρα της Μάνης, είναι επιβεβλημένη. Χτίστηκε κατά πάσα πιθανότητα από τους Βυζαντινούς τον 15ο αιώνα και αποτελούσε το κλειδί για τον έλεγχο ολόκληρης της Μάνης.

Το κάστρο της Ζαρνάτας
Το κάστρο της Ζαρνάτας

Η Καρδαμύλη φημίζεται και για τις βυζαντινές και μεταβυζαντινές της εκκλησίες, με σημαντικότερη τον Άγιο Σπυρίδωνα που χτίστηκε από την οικογένεια των Μούρτζινων-Τρουπάκηδων την εποχή που η Πελοπόννησος είχε κατακτηθεί για δεύτερη φορά από τους Βενετούς (1685-1715).

Μην παραλείψετε σε καμιά περίπτωση να επισκεφτείτε το πέτρινο σπίτι που έχτισε στην Καρδαμύλη τη δεκαετία του 1960 ο διάσημος Βρετανός συγγραφέας Πάτρικ Λη Φέρμορ, ομολογουμένως ένα από τα ομορφότερα σπίτια της Μεσογείου. Ουσιαστικά πρόκειται από τέσσερα πετρόχτιστα οικήματα που περιβάλλονται από κήπο με ελιές και κυπαρίσσια. Το συγκρότημα κληροδοτήθηκε στο Μουσείο Μπενάκη, επισκευάστηκε και είναι προσβάσιμο στο κοινό.

Ασφαλώς το σημαντικότερο κέντρο της λακωνικής Μάνης είναι το Γύθειο. Το πολύχρωμο λιμάνι του που είναι ταυτόχρονα και γραφικό και κοσμοπολίτικο θα σας εντυπωσιάσει. Ο οικισμός χαρακτηρίζεται για τα όμορφα νεοκλασικά του σπίτια με τις λουλουδιασμένες αυλές αλλά και για την νησιώτικο αέρα του.

Το πανέμορφο Γύθειο (φωτ. George Girnas στο Unsplash)
Το πανέμορφο Γύθειο (φωτ. George Girnas στο Unsplash)

Για τη διαμονή σας στο Γύθειο συμβουλευτείτε τον οδηγό μας, πατώντας πάνω στον σύνδεσμο.

Μη χάσετε την καταπληκτική θέα από την προκυμαία στο κατάφυτο νησάκι της Κρανάης, όπου βρίσκεται ο πέτρινος πύργος του οπλαρχηγού και τρίτου μπέη της Μάνης Τζανετάκη Γρηγοράκη, που σήμερα λειτουργεί ως Ιστορικό και Εθνολογικό Μουσείο της Μάνης. Στο νησάκι δεσπόζει και ο επιβλητικός οκταγωνικός φάρος ύψους 23 μέτρων που κατασκευάστηκε το 1873 (SOS ενδιαφέρουσα πληροφορία: σύμφωνα με τον Όμηρο η Κρανάη ήταν η πρώτη ερωτική φωλιά του Πάρη και της ωραίας Ελένης μετά την αρπαγή της από τον Μενέλαο).

Τέλος, αξίζει μια επίσκεψη και στο αρχαίο Γύθειο, σε κοντινή απόσταση από τη σύγχρονη πόλη, όπου σώζονται ερείπια ναών, λουτρών και του αρχαίου θεάτρου της ρωμαϊκής εποχής.

Αν είστε θαρραλέοι εξερευνητές μπορείτε να επισκεφθείτε το κάστρο του Πασσαβά, σε απόσταση 10 χιλιομέτρων από το Γύθειο. Το τραπεζοειδές κάστρο κατασκευάστηκε τον 13ο αιώνα από τους Φράγκους, προκειμένου να επιτηρούν τους από τότε φιλοπόλεμους Μανιάτες. Σήμερα είναι σε μεγάλο βαθμό ερειπωμένο και η πρόσβαση είναι αρκετά δύσκολη, προσφέρει ωστόσο εκπληκτική θέα. 

Η επόμενη στάση που επιβάλλεται να κάνετε, μπαίνοντας στην καθαυτό χερσόνησο της Μάνης, είναι η Αρεόπολη, η πρωτεύουσα της Μέσα Μάνης. Ο οικισμός είναι ένα πραγματικό αρχιτεκτονικό κόσμημα, με γραφικά πέτρινα σοκάκια, παραδοσιακά πυργόσπιτα και μια μεγάλη πλατεία με το άγαλμα του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη.

Από τις εκκλησίες ξεχωρίζει ο ναός των Παμμεγίστων Ταξιαρχών, μητρόπολη της Αρεόπολης, όπου συγκεντρώθηκαν οι Μανιάτες πριν αρχίσουν τον απελευθερωτικό αγώνα στις 17 Μαρτίου του 1821.

Το Λιμένι είναι ο παραθαλάσσιος οικισμός, το επίνειο της Αρεόπολης. Πρόκειται για ένα από τα πιο παραδοσιακά οικιστικά σύνολα στη Μάνη, με πέτρινα σπίτια δίπλα στη θάλασσα, ίσως το πιο πολυφωτογραφημένο χωριό της περιοχής. Εκεί θα δείτε το παλάτι του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη με τον τετραώροφο πύργο του που σήμερα λειτουργεί ως ξενοδοχείο.

Πολύ κοντά στην Αρεόπολη βρίσκεται και το γραφικότατο Οίτυλο, ένα καταπράσινο χωριουδάκι με παραδοσιακά πυργόσπιτα, σκαρφαλωμένο πάνω σε ένα λόφο που προσφέρει εκπληκτική θέα προς το Νέο Οίτυλο, τον παραθαλάσσιο οικισμό.

Πάνω από τον όρμο του Οιτύλου δεσπόζει το επιβλητικό κάστρο του Κελεφά, που χτίστηκε γύρω στο 1670 από τους Τούρκους, με σκοπό να ελέγχουν τους ανυπότακτους Μανιάτες. Δυστυχώς δεν σώζεται σε ιδιαίτερα καλή κατάσταση.

Οίτυλο (πηγή: Wikimedia Commons)
Οίτυλο (πηγή: Wikimedia Commons)

Η επόμενη στάση δεν θα μπορούσε να είναι άλλη από τα σπήλαια του Διρού, από τα σημαντικότερα στον κόσμο σύμφωνα με τους σπηλαιολόγους. Στις εκατοντάδες μικρές σπηλιές των δύο σπηλαίων (της Αλεπότρυπας και της Γλυφάδας ή Βλυχάδας), όπου ρέουν υπόγειοι ποταμοί, σχηματίζεται ένας ολόκληρος κόσμος από σταλακτίτες και σταλαγμίτες, ένα φυσικό έργο τέχνης εκατοντάδων χιλιάδων ετών.

Ο επισκέπτης σαγηνεύεται από το μαγικό παιχνίδισμα του φωτός στους πέτρινους κρυστάλλους αλλά και από τη μοναδική ακουστική. Οι οργανωμένες ξεναγήσεις φτάνουν σε συνολικό μήκος 1.500 μέτρων, από τα οποία τα πρώτα 1.200 είναι λιμναία και διασχίζονται με βάρκα (SOS ενδιαφέρουσα πληροφορία: στο εσωτερικό του σπηλαίου έχει βρεθεί απολιθωμένα οστά πάνθηρα, ύαινας, λιονταριού, ελαφιού, κουναβιού και το μεγαλύτερο κοίτασμα οστών ιπποπόταμων στην Ευρώπη).

Κατηφορίζοντας νοτιότερα, στα 18 χιλιόμετρα από την Αρεόπολη, συναντάμε τον Μέζαπο, ένα ήσυχο και γραφικό ψαροχώρι, χτισμένο στον κόλπο της χερσονήσου Τηγάνι. Ο Μέζαπος ήταν ορμητήριο του διαβόητου πειρατή Νικολού Σάσσαρη, ο οποίος έδρασε κατά τον 18ο αιώνα και έμεινε γνωστός με το προσωνύμιο «Μονόφθαλμος», επειδή είχε χάσει το μάτι του σε μια συμπλοκή με έναν Τούρκο. Φημολογείται, μάλιστα, ότι διέθετε και πύργο-καταφύγιο στην περιοχή, ενώ τα κλοπιμαία του τα έκρυβε σε σπηλιές του κόλπου.

Στην κορυφή της χερσονήσου Τηγάνι βρίσκονται τα υπολείμματα του ομώνυμου κάστρου, η αρχική κατασκευή του οποίου τοποθετείται στην εποχή του αυτοκράτορα Ιουστινιανού, τον 6ο αιώνα μ.Χ., είναι δηλαδή το αρχαιότερο της Μάνης. Σήμερα σώζονται ερείπια τειχών, πύργων και εκκλησιών σε κακή κατάσταση. Η εξερεύνησή του απευθύνεται σε σκληραγωγημένους περιηγητές, καθώς έχει δύσκολη πρόσβαση με κοπιαστική πεζοπορία.

Προχωρώντας ακόμα πιο νότια μέσα στο άγονο μανιάτικο τοπίο φτάνουμε στον Γερολιμένα, ένα ήσυχο και γραφικό λιμανάκι με υπέροχη θέα προς το ακρωτήριο Ταίναρο. Σε κοντινή απόσταση βρίσκεται η καστροπολιτεία της Βάθειας, με κύριο χαρακτηριστικό τα εντυπωσιακά πυργόσπιτα του 18ου και 19ου αιώνα, μνημεία μιας σπουδαίας αρχιτεκτονικής παράδοσης. Για πολλά χρόνια η Βάθεια έστεκε άδεια, εγκαταλελειμμένη από τους κατοίκους της, αλλά σήμερα πολλοί από τους πανέμορφους πύργους έχουν μετατραπεί σε ξενώνες.

Λίγο πριν φτάσουμε στο νοτιότερο άκρο της Μάνης αντικρύζουμε το Πόρτο Κάγιο, ένα όμορφο παραθαλάσσιο χωριό σε έναν απάνεμο ορμίσκο. Το περίεργο όνομά του προέρχεται από το ενετικό Porto Quaglio και το γαλλικό Port des Cailles που σημαίνει «Λιμάνι των Ορτυκιών», καθώς ήταν πέρασμα για τα ορτύκια που κάθε φθινόπωρο μετανάστευαν προς τα νότια. Υπήρξε το ορμητήριο του πειρατικού στόλου του θρυλικού Λάμπρου Κατσώνη, ενώ κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου από εδώ αναχώρησαν πολλοί Βρετανοί στρατιώτες για την Αίγυπτο.

Μην παραλείψετε να επισκεφτείτε το κάστρο του Πόρτο Κάγιο που χτίστηκε από τους Οθωμανούς τον 16ο αιώνα. Επίσης, πολύ κοντά στην τοποθεσία Χάρακες βρίσκεται ο Πύργος Γρηγορακάκη, ένα μεγάλο συγκρότημα πυργοκατοικίας που έγινε το επίκεντρο της πιο εμβληματικής βεντέτας της Μάνης ανάμεσα στις οικογένειες των Γρηγορακάκηδων και των Μιχαλακιάνων στα 1829.

Και επιτέλους φτάνουμε στο πολυθρύλητο ακρωτήριο Ταίναρο, την αιχμηρή απόληξη της μανιάτικης γης που χάνεται στα βάθη της Μεσογείου. Εκεί, σύμφωνα με το αρχαίο μύθο, βρισκόταν η πύλη του Άδη, από όπου ο Ηρακλής κατέβηκε στον Κάτω Κόσμο για να αντιμετωπίσει τον Κέρβερο.

Η περιοχή προσφέρεται για πεζοπορία, καθώς διαθέτει πολλά μονοπάτια σε καλή κατάσταση. Η ωραιότερη διαδρομή είναι εκείνη που καταλήγει στον εντυπωσιακό φάρο του Ταινάρου (του Κάβο Ματαπά των ναυτικών), τον νοτιότερο φάρο της ηπειρωτικής Ευρώπης, που κατασκευάστηκε από Γάλλους το 1882 και λειτούργησε για πρώτη φορά το 1887. Ο φάρος δεσπόζει πάνω στα απόκρημνα βράχια και αγναντεύει το πέλαγος, σε ένα τοπίο που θα σας αφήσει άφωνο με το φυσικό του μεγαλείο.

Στα ανατολικά του ακρωτηρίου, στον όρμο Πόρτο Στέρνες, υπήρχε στην αρχαιότητα ιερό αφιερωμένο στον Ποσειδώνα. Στην παραλία σήμερα μπορεί να δει ο επισκέπτης πολλά λαξεύματα στο βράχο, ίσως απομεινάρια του αρχαίου οικισμού.

Ξαναγυρίζοντας προς τα βόρεια, πάνω στο δρόμο της ανατολικής πλευράς της Μάνης που βρέχεται από τον Λακωνικό κόλπο, θα άξιζε να επισκεφτείτε τον ορεινό παραδοσιακό οικισμό Λάγια με τα επιβλητικά πυργόσπιτα (τόπος καταγωγής της Αλίκης Βουγιουκλάκη), το όμορφο ψαροχώρι Κοκκάλα αλλά και τον Κότρωνα, το μεγαλύτερο παραθαλάσσιο χωριό της ανατολικής Μάνης.

Ετοιμάζεστε για διακοπές στη Μάνη; Συμβουλεύτειτε τον οδηγό διαμονής για τη Μάνη που φτιάξαμε για εσάς.

Οι καλύτερες παραλίες της Μάνης

Προς τη μεριά του Λακωνικού Κόλπου ξεχωρίζουν:

Ένας τόπος που περιβάλλεται από τη θάλασσα όπως η Μάνη δεν θα μπορούσε παρά να διαθέτει μια ανεξάντλητη ποικιλία από παραλίες για όλα τα γούστα.

Το Μαυροβούνι, μια οργανωμένη παραλία δύο χιλιόμετρα νότια από το Γύθειο, όπου εκτός από την αμμουδιά ο επισκέπτης μπορεί να βρει ξενώνες, καφετέριες και εστιατόρια, ενώ είναι ιδανική για τους λάτρεις του windsurfing και του kitesurfing.

Η Αγία Βαρβάρα, στο δρόμο προς τον Κότρωνα, με τη χρυσαφένια άμμο και τα κρυστάλλινα νερά.

Ο Κότρωνας, μία από τις δημοφιλέστερες παραλίες της Ανατολικής Μάνης, με τα λευκά βότσαλα και τα γαλαζοπράσινα ρηχά νερά, ιδανική για παιδιά.

Η Αλύπα μετά τον Κότρωνα, ένας γραφικός κολπίσκος με ολόλευκα βότσαλα και πεντακάθαρα νερά, με το σκηνικό να συμπληρώνουν πέτρινα πυργόσπιτα.

Ο Ταξιάρχης στην Κοκκάλα, με τα μεγάλα λευκά βότσαλα και το εξωτικό τοπίο.

Η βοτσαλωτή παραλία στο λιμανάκι του Πόρτο Κάγιο.

Προς τη μεριά του Μεσσηνιακού Κόλπου ξεχωρίζουν:

Ο Φονέας, λίγο έξω από την Καρδαμύλη, με λευκά βότσαλα και έναν μεγάλο βράχο στο κέντρο, χρήσιμος ως φυσικός βατήρας για τους λουόμενους. Στην ακτή καταλήγει το Φαράγγι του Φονέα, κατάφυτο και γεμάτο από σπήλαια.

Η Καλογριά, σε απόσταση 6,5 χιλιομέτρων από την Καρδαμύλη, με παχιά άμμο και καθαρά νερά, κρύα λόγω των υποθαλάσσιων ρευμάτων. Ενδείκνυται για τους λάτρεις των θαλάσσιων σπορ αλλά και της νυχτερινής διασκέδασης (SOS ενδιαφέρουσα πληροφορία: εδώ έζησε για δύο χρόνια ο διάσημος Νίκος Καζαντζάκης μαζί με τον ήρωα του μυθιστορήματός του «Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά». Μάλιστα, επισκέψιμη είναι η σπηλιά όπου ο συγγραφέας αποσυρόταν για να διαβάσει και να γράψει).

Η Στούπα, ακριβώς δίπλα στην Καλογριά, το «Μαϊάμι της Μάνης», μία από τις πιο πολυσύχναστες παραλίες της περιοχής. Φημίζεται για την ψιλή, χρυσή άμμο, τα γαλαζοπράσινα νερά, τις πολλές ομπρέλες και ξαπλώστρες. Μην παραλείψετε να θαυμάσετε το υπέροχο ηλιοβασίλεμα.

Το Καταφύγι, μια απομονωμένη ακτή κοντά στο χωριό Άγιος Δημήτριος, με πελώρια βράχια και άγρια κύματα. Εκεί βρίσκεται και το σπήλαιο του Καταφυγίου, ένα από τα μεγαλύτερα της χώρας.

Το Μαρμάρι, ανάμεσα στη Βάθεια και στο Ταίναρο, μια πανέμορφη αμμώδης παραλία με τυρκουάζ νερά. Στην πρώτη παραλία υπάρχουν ομπρέλες, ξαπλώστρες και μπαρ, ενώ δίπλα βρίσκεται μια δεύτερη παραλία για όσους προτιμούν την ησυχία.

Η Μανιάτικη Κουζίνα

Η Μάνη είναι ένας τόπος πετρώδης και άγονος, ως εκ τούτου η παραδοσιακή μαγειρική της ήταν ανέκαθεν λιτή, εξαρτημένη από τα λιγοστά προϊόντα που παράγει. Από τα λίγα στάρια που καλλιεργούσαν έβγαζαν το αλεύρι, ενώ από τις ελιές που υπήρχαν σε κάποιες περιοχές σε αφθονία έβγαζαν το λάδι.

Από τις πιο παραδοσιακές γεύσεις της Μάνης μπορούμε να ξεχωρίσουμε:

  • Τα λαλάγγια, κομμάτια από λεπτή ζύμη σε σχήμα κορδονιού που τηγανίζονται σε ελαιόλαδο και μπορούν να έχουν αλμυρή (με τριμμένη φέτα ή μυζήθρα) ή γλυκιά (με μαρμελάδα ή μέλι) γεύση.
  • Διάφορες πίτες, όπως οι λεγόμενες τραβηχτές, και τυρόπιτες, χορτόπιτες ή γαλατόπιτες.
  • Το σύγκλινο, καπνιστό κρέας από χοιρινό μπούτι που το μαγείρευαν μαζί με λαδερά, με αυγά ή με τραχανά.
  • Η μακαρονάδα τσουχτή ή σφουγγάτο, με χειροποίητα χοντρά μακαρόνια ανακατεμένα με ξερή μυζήθρα και καμένα με ελαιόλαδο που σερβίρεται με αυγό.
  • Χοιρινό με σέλινο, παραδοσιακό φαγητό των Χριστουγέννων
  • Κόκκορας κοκκινιστός με μακαρόνια, φαγητό για Κυριακές και γιορτές.
  • Παστά ορτύκια, κοκκινιστά με ρύζι ή τραχανά, αγαπημένος μεζές των Μανιατών.
  • Οι δίπλες, κλασικό κέρασμα σε γιορτές, γάμους και γεννήσεις.

Δραστηριότητες στη Μάνη

Οι επισκέπτες της Μάνης έχουν στη διάθεσή τους μια μεγάλη ποικιλία δραστηριοτήτων, κατάλληλων για κάθε προφίλ περιηγητή:

  • Οι λάτρεις του πολιτισμού και της ιστορίας: μπορούν να περιηγηθούν στους παραδοσιακούς οικισμούς, τις πολυάριθμες βυζαντινές εκκλησίες και τα κάστρα.
  • Οι περιπετειώδεις τύποι: μπορούν να κάνουν πεζοπορία σε λιθόστρωτα μονοπάτια, να κολυμπήσουν ή να κάνουν θαλάσσια σπορ στις εκπληκτικές παραλίες, να εξερευνήσουν τα γνωστά και λιγότερο γνωστά σπήλαια και φαράγγια.
  • Οι χαλαροί τύποι: μπορούν να δοκιμάσουν τις παραδοσιακές σπεσιαλιτέ της περιοχής και να χαλαρώσουν στους καλαίσθητους ξενώνες.

Η Μάνη είναι αναμφισβήτητα ένας προορισμός με πολύ ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, με μια ομορφιά άγρια και αρχέγονη, που συνδυάζει βουνό και θάλασσα, θρύλους και ιστορία μοναδική.

Βασιλης Παπαδοπουλος
Βασιλης Παπαδοπουλος
Γεννήθηκα και μεγάλωσα στη Χαλκίδα, αλλά εδώ και χρόνια περιπλανιέμαι στην πρωτεύουσα. Σπούδασα ιστορία, η οποία μαζί με τη γεωγραφία είναι οι δύο εμμονές που με καταδιώκουν από την παιδική μου ηλικία. Λατρεύω τους χάρτες, την αρχιτεκτονική, το χάσιμο στους δρόμους των πόλεων και την Sade Adu

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

* Ορισμένοι σύνδεσμοι σε αυτήν την ανάρτηση οδηγούν σε συνεργαζόμενες σελίδες. Εάν αγοράσετε κάτι μέσω αυτών, μπορεί να κερδίσω μια μικρή προμήθεια — η οποία ΔΕΝ σας επιβαρύνει σε κάτι! Με αυτόν τον τρόπο το geografikoi.gr συντηρείται και μπορώ και παρέχω το περιεχόμενο του δωρεάν.